Παναγιώτα Κωνσταντίνου υποψήφια διδάκτωρ Πανεπιστημίου δυτικής Αττικής.
Στην εποχή που διανύουμε το motto του Henry Ford “we make it, they buy it”, έχει προ πολλού καταρριφθεί. Η παγκοσμιοποίηση και η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας οδήγησαν την αγορά σε υπερπροσφορά προϊόντων. Οι επιχειρήσεις βιώνουν έναν εξαντλητικό ανταγωνισμό. Η αναζήτηση της καινοτομίας και της πρωτοτυπίας καθίσταται ολοένα και δυσκολότερη. Στο πλαίσιο αυτό η εμφάνιση τεχνολογιών που προσδίδουν στην συσκευασία ευφυή χαρακτηριστικά προσφέρουν την δυνατότητα αναζήτησης ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων.
Οι παγκόσμιες τάσεις στην συσκευασία τροφίμων και ποτών σήμερα καταδεικνύουν ότι υπάρχει αυξημένη βιομηχανική μεταποίηση τροφίμων, συνεχώς μεγαλύτερη εισαγωγή και εξαγωγή ενώ επίσης δίνεται λιγότερος χρόνος προετοιμασίας των τροφίμων και των ποτών. Στοιχεία αυξανόμενης σημασίας σε συσκευασίες τροφίμων φαίνεται να είναι η ιχνηλασιμότητα, η καταλληλόλητα, η ένδειξη παραβίασης και η βιωσιμότητα. Όλα τα παραπάνω εξασφαλίζουν την υψηλή αξία και τα ζητούμενα πρότυπα ποιότητας των προϊόντων (Arun.P, 2017), (Kotler & Armstrong, 2010).
Τα νέα υφιστάμενα συστήματα συσκευασίας (έξυπνα, ευφυή, ενεργά) παρατείνουν τη διάρκεια ζωής των προϊόντων, βελτιώνουν την ποιότητα και την ασφάλεια τους ενώ ταυτόχρονα προσφέρουν πληροφορίες. Η συσκευασία είναι η τελευταία εντύπωση που αφήνουν οι λιανοπωλητές προς τους δυνητικούς καταναλωτές και πολλές φορές καλούνται να λάβουν αποφάσεις βάσει αυτών (Ahmad, Mohib, & Lakhan, 2012). Η συσκευασία δύναται να εξασφαλίσει τόσο την ασφάλεια όσο και την πώληση. (Mahera, Sayeda, Sana & Mubin, 2015). Η έξυπνη συσκευασία παρέχει προστασία από χημικές, βιολογικές και φυσικές αλλοιώσεις. Προστατεύει τα τρόφιμα από μηχανικές βλάβες, έναντι των κραδασμών κατά τη διάρκεια της διανομής (Gumbleton, 2007), διευκολύνει τη μεταφορά και αποθήκευση, διατηρεί ομοιόμορφα τα περιεχόμενα και μειώνει το κόστος του μάρκετινγκ και της διαφήμισης των προϊόντων (Abdullahi, 2014). Επίσης εκτελεί πληθώρα εργασιών και λειτουργιών που περιγράφουν το προϊόν, τα χαρακτηριστικά του και επικοινωνεί με τους πελάτες (Silayoi & Speece, 2007).
Κάπου μεταξύ $ 5 τρισεκατομμυρίων και $ 10 τρισεκατομμυρίων αναλωσίμων πωλούνται παγκοσμίως κάθε χρόνο και η συντριπτική τους πλειοψηφία είναι συσκευασμένα, δημιουργώντας μια αγορά συσκευασίας 424 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2016. Ωστόσο, η συσκευασία παραμένει δευτερεύουσα πολλές φορές ακόμα και για τους κατασκευαστές, και τους λιανοπωλητές. Είναι συχνά μια παραληφθείσα και αχρησιμοποίητη πτυχή του σχεδιασμού προϊόντος που «πακετάρει» τεράστια αξία για όλους τους ενδιαφερόμενους. Η συσκευασία με βελτιωμένη λειτουργικότητα, μέσω νέων τεχνολογιών, υλικών και προηγμένης έξυπνης σχεδίασης, έχει τεράστιες δυνατότητες όχι μόνο να δημιουργήσει αξία αλλά και να διαταράξει τα παραδοσιακά επιχειρηματικά μοντέλα. Οι νέες τεχνολογίες συσκευασίας τροφίμων είναι αποτέλεσμα της συνεχώς αυξανόμενης ζήτησης από τους καταναλωτές για ασφαλή και υψηλής ποιότητας τρόφιμα (Armstrong, Fazio, Herrmann and Duckworth, 2018).
Για περισσότερους από 400 επιχειρηματικούς ηγέτες η έξυπνη συσκευασία, βρίσκεται στο επίκεντρο των αναζητήσεων των ανώτερων στελεχών και προσελκύει σημαντικές επενδύσεις. Η Ε.Σ. έφερε έσοδα ύψους 23,5 δισ. δολαρίων το 2015 και αναμένεται να αυξηθεί κατά 11% ετησίως, φθάνοντας τα 39,7 δισ. δολάρια μέχρι το 2020. Η πιθανή άνοδος για έξυπνες συσκευασίες είναι μεγάλη και συνδέεται με τέσσερις τύπους διαφορετικών προκλήσεων: εμπορικές, νομικές, τεχνολογικές και οργανωτικές (Armstrong, Fazio, Herrmann and Duckworth, 2018).
Καθώς επέρχεται αλλαγή σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας και διαμορφώνεται ανάλογα με την εποχή που διανύουμε, αντίστοιχα οι συσκευασίες των τροφίμων δεν μένουν στάσιμες. Οι παγκόσμιες τάσεις που διαμορφώνουν τον κόσμο σήμερα είναι η δημογραφική αλλαγή, η αστικοποίηση, η συνεχώς αυξανόμενη ψηφιοποιήση δικτύων και υπηρεσιών καθώς και η κλιματική αλλαγή. Σε ένα κόσμο που η πληροφορία διαχέεται μέσα από το διαδίκτυο των πραγμάτων και τον μετασχηματισμό των πόλεων σε ευφυής κοινωνικούς σχηματισμούς, η έξυπνη συσκευασία με τη σειρά της ακολουθεί τον κύκλο της σύγχρονής αναζήτησης για καινοτομία και βιωσιμότητα.
Εικόνα 1 : Έξυπνη συσκευασία: Ηλεκτρονική μύτη. Αποτελείται από μια σειρά χημικών ή βιο-αισθητήρων που καθιστούν δυνατή την αναγνώριση απλής και πολύπλοκης γεύσης και οσμής (Εικόνα: https://www.roboticstomorrow.com/content.php?post_type=1784)
Εικόνα 2: Έξυπνη συσκευασία: Δείκτες φρεσκάδας: Παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την ανάπτυξη μικροβίων και μεταβολών των συσκευασμένων προϊόντων διατροφής.
