Γιάννης Π. Τριανταφύλλου (ΤΟ ΑΤΟΜΟ) ytriantafyllou@toatomo.info | www.toatomo.com
«Όταν ο άνθρωπος κάνει σχέδια, ο Θεός γελάει.» Αν είναι κάτι που το 2020 απέδειξε με εμφατικό τρόπο είναι αυτό: ότι δεν μπορούν να προβλεφθούν ή να προγραμματιστούν όλα. Και; Μας σταμάτησε άραγε αυτό από το να κάνουμε σχέδια για τη νέα χρονιά; Όχι! Πρόκειται μήπως να μας σταματήσει από να συζητάμε και να μοιραζόμαστε τα σχέδια μας με τους άλλους; Και πάλι όχι!
Το 2020 ήταν μια πρωτοφανής χρονιά για όλους μας. Αρχίσαμε με μεγάλες προσδοκίες, βρεθήκαμε ξαφνικά απέναντι στο επείγον και άγνωστο που απείλησε την ύπαρξη μας, αναδιοργανωθήκαμε, εστιάσαμε να κρατήσουμε την «οικογένεια» μας -επαγγελματική και κοινωνική- ζωντανή, μάθαμε να διαχειριζόμαστε την αγωνία τη δική μας και των δικών μας, με τον χαρακτήρα του επείγοντος και μια βαθιά αίσθηση φροντίδας. Και προσαρμοστήκαμε, όχι όλοι αλλά οι πιο πολλοί, και εξελιχθήκαμε, όσοι μπορέσαμε να ξεπεράσουμε την αβεβαιότητα μέσα μας και να μοιραστούμε την ελπίδα και την θετικότητα.
To 2020 οι προκλήσεις που κλήθηκε τελικά να διαχειριστεί μια μέση επιχείρηση δεν ήταν και λίγες. Οι ξαφνικές αλλαγές στην βιομηχανική λειτουργία και την εφοδιαστική αλυσίδα τόσο των πρώτων υλών όσο και του τελικού προϊόντος παραμέρισαν πολύ γρήγορα τον όποιο αναπτυξιακό σχεδιασμό σε μεγάλα τμήματα της αγοράς και άρχισαν να θέτουν σε δοκιμασία την ικανότητα σχεδιασμού εκτάκτου ανάγκης, μια κατάσταση όπου η παραγωγικότητα, η εστίαση στον πελάτη, οι πολλαπλοί περιορισμοί και τα επιχειρησιακά σχέδια έπρεπε να βρίσκονται διαρκώς σε ισορροπία. Παιχνίδι «για ισχυρούς», ή τουλάχιστον για όσες επιχειρήσεις βρέθηκαν με ηγεσία που μπόρεσε να εμπνεύσει σε σκληρή δουλειά και ομάδα που είδε την πρόκληση αυτή ως ευκαιρία.
Ζούμε πλέον ημέρες οι οποίες θα διαμορφώσουν μόνιμα τον τρόπο με τον οποίο θα επιχειρούμε στο μέλλον, οι επόμενες γενιές αναμφίβολα θα μιλούν για εποχές «προ κορονοϊού» και «μετά κορονοϊόν» όταν θα αναφέρονται στον τρόπο λειτουργίας μιας επιχείρησης πριν το 2020 και μετά από αυτό.
Ήδη πριν από αυτή την κρίση, ξέραμε πως ο ρόλος της βιομηχανίας της συσκευασίας στην εφοδιαστική αλυσίδα ήταν σημαντικός, πως ο κλάδος είναι απαραίτητος για τη ζωή και την ευημερία όλων. Τώρα πλέον, με το ηλεκτρονικό εμπόριο και την εκτός καταστήματος παράδοση να είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση, ο ρόλος αυτός έχει αναβαθμιστεί σε «πρωταρχικής σημασίας», η βιομηχανία μας θεωρείται πια από τις «βασικές» για την ομαλή τροφοδοσία της αγοράς, ανεξαρτήτως προϊόντων.
Νέα προσόντα που απαιτούνται από τις επιχειρήσεις μας είναι η ταχύτητα στο χρόνο αντίδρασης, η γρήγορη προσαρμοστικότητα, η ευελιξία, η λειτουργική ψηφιοποίηση, ο αυτοματισμός. Όσοι τα διέθεταν «πριν το 2020» και μπόρεσαν να μετασχηματίσουν την επιχείρησή τους γρήγορα και αποτελεσματικά στο να τα αξιοποιήσει περιόρισαν τις συνέπειες της πανδημίας στο ελάχιστο. Οι υπόλοιποι κλήθηκαν να τα αποκτήσουν για να παραμείνουν ενεργοί. Και κάποιοι, όχι λίγοι, τα αρνήθηκαν και έμειναν πίσω. Οριστικά, καθώς η νέα πραγματικότητα διαμορφώθηκε και δεν τους περιλαμβάνει.
Η λέξη «ψηφιακό» συχνά σημαίνει «εικονικό» στην εποχή του COVID – ο τρόπος που συχνά μαθαίνουμε, εργαζόμαστε και αλληλεπιδρούμε με φίλους και συγγενείς. Στην ευρύτερη εκτυπωτική βιομηχανία, το «ψηφιακό» σημαίνει επίσης να ανταποκρίνεσαι θετικά στην ανάγκη για μικρότερες παραγωγές, σε ταχύτερους χρόνους, με περισσότερη ευελιξία και αυξημένη εξατομίκευση. Ναι, δεν είναι διόλου καινούργιο όλο αυτό, το 2020 όμως το έχει κάνει να φαντάζει έτσι, καθώς το «digital first» και το «remote» είναι πλέον ο κανόνας σε μεγάλα τμήματα της αγοράς αφενός και αφετέρου καθώς μικρά εμπορικά σήματα και τοπικές παραγωγές ξεφυτρώνουν πλέον παντού για να καλύψουν το κενό που αφήνουν οι προβληματικές λόγω COVID-19 διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες, ποντάροντας στην μεγαλύτερη ευελιξία και αποδοτικότητα και τον μικρότερο χρόνο απόκρισης που τους εξασφαλίζει το μικρό τους μέγεθος.
Ένα τοπίο που ήρθε για να μείνει και «μετά το 2020», εκτός αν αποφασίσουμε να παραβλέψουμε (εθελοτυφλώντας!) το ότι η πανδημία άλλαξε δραματικά τις αγοραστικές μας συνήθειες, αυξάνοντας πχ σημαντικά τη ζήτηση για συσκευασμένα τρόφιμα και προϊόντα ατομικής υγιεινής, κατά προτίμηση μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου και παράδοσης στο σπίτι. Και, ναι, η οικονομική ανάκαμψη είναι ακόμα (και θα είναι) μέσα «στο παιχνίδι», όχι όμως από την «παλιά οικονομία», την «πριν το 2020» δηλαδή, αλλά από την «νέα», αυτή που μόλις έχει αρχίσει να δημιουργείται.
Μια αγορά που, σε ότι τουλάχιστον αφορά την συσκευασία και σε πείσμα των όποιων γενικών αλλαγών στην καταναλωτική συμπεριφορά, παραμένει πιστή (και θα εξακολουθήσει να στηρίζει την ανάπτυξη της το 2021 και μετά) σε τρεις, γνωστές ήδη, κυρίαρχες τάσεις: την αειφορία, την ευκολία και την «έξυπνη» τεχνολογία. Η συσκευασία ως προϊόν θα συνεχίσει να βελτιώνεται σε υλικά, μορφή και τεχνικές παραγωγής, προσφέροντας περισσότερη προστασία και διευκολύνοντας τον καταναλωτή. Επιφάνειες χωρίς μεταδοτικότητα (εντός πακέτου αλλά και εκτός πλέον), μεγέθη μικρότερα ή με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής στο ράφι και νέα, ανακυκλώσιμα υλικά θα εξακολουθήσουν και τη νέα χρονιά να είναι «πρώτο θέμα» συζήτησης και έρευνας, με αυξημένη όμως ένταση.
Συζήτηση και έρευνα που πλέον έχει επεκταθεί και σε ένα νέο πεδίο: το ηλεκτρονικό εμπόριο, ένα νέο, σημαντικό μοντέλο επιχειρηματικής λειτουργίας για τους πολλούς, και την δυναμική του σε νέα, «αχαρτογράφητα νερά» της αγοράς. Οι online αλλά και οι τηλεφωνικές παραγγελίες, η παράδοση στο σπίτι ή στο κατάστημα («εκτός»), η επέκταση σε νέους τομείς (τα διαδικτυακά μανάβικα πχ στις ΗΠΑ εκτιμάται πως θα φτάσουν τα 60 δις δολλάρια σε πωλήσεις το 2023, 20% πάνω δηλαδή), δεν δημιουργούν απλώς την ανάγκη νέων προϊόντων συσκευασίας, δημιουργούν μια επόμενη γενιά όπου το «ένα μέγεθος να ταιριάζει σε όλα» δεν είναι πλέον ο κανόνας, ούτε καν η εξαίρεση, χωρίς όμως αυτό να μεταβάλλει στο ελάχιστο τις απαιτήσεις για το περιβάλλον.
Ένας νέος υπέροχος κόσμος; Ναι, αλλά είναι νωρίς ακόμα να το αναλύσουμε και να το τεκμηριώσουμε! Είναι όμως και αργά να κάνουμε πως δεν υπάρχει, πως το αύριο που θα ζήσουμε θα είναι ξανά το αύριο που δεν ζήσαμε. Κι ας «γελάει ο Θεός»…
